قرآن کریم، به مثابه سراج پرفروغی است که کامل‌ترین برنامه و قوانین را برای سعادت بشر مدون نموده است. از جمله مباحث انسان‌سازی که در آیات نورانی‌ قرآن کریم به‌خوبی ترسیم شده است، مکتب تعلیم و تربیت اسلامی می‌باشد. در قرآن کریم خداوند به عنوان اولین معلم بشریت معرفی شده است: «إقرا باسم ربک الذی خلق»(1) و این‌چنین تعلیم و تربیت دینی به عنوان مکتبی ممتاز، مستقل و با مبانی و اصول مشخص پدیدار گردید. در این‌ میان، علم، معلم، متعلم و مکتب‌خانه از جایگاه بسیار ارزشمند و رفیعی برخوردار هستند.

 

معلم چنان با عظمت است که در جای جای متون اسلامی از او تجلیل شده است تا آنجا که خداوند ابتدا خود را و پس از آنپیامبرانش را معلمان بشریت معرفی نموده است. پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: «إنما بعثت معلما». امام خمینی(س) نیز فرموده‌اند: «معلم اول، خداى تبارك و تعالى است كه اخراج مى‏كند مردم را از ظلمات به وسيله انبيا و به وسيله وحى مردم را دعوت مى‏كند به نورانيت. دعوت مى‏كند به كمال. دعوت مى‏كند به عشق. دعوت مى‏كند به محبت. دعوت مى‏كند به مراتب كمالى كه از براى انسان است. دنبال او انبيا هستند كه همان مكتب الهى را نشر مى‏دهند، و آنها هم شغلشان تعليم است. معلم‌اند. معلم بشرند. آنها هم شغلشان اين است كه مردم را تربيت كنند و انسان را تربيت كنند كه از مقام حيوانيت بالا برود و به مقام انسانيت برسد.»(2)

 

مقام معلم جایگاه رفیع و والایی است. تا جایی که معلمان، وارثان انبیا شمرده می‌شوند، چنان‌كه امام صادق(ع) فرموده‌اند: «إن العلماء ورثه الانبیا»(3) معلم، شمع سوزان و فروزان هدایت است که ضیای پرفروغش از منبع لایزال الهی سرچشمه می‌گیرد و برای نورافشانی قلوب انسانی و بنیان نمودن فطرت الهی و هدایت به کمال رحمانی تلاش می‌کند.