به طور كلي در هر محدودة جغرافيايي، گروههايي كه تشابه فرهنگي و ساختاري دارند، از حيث تاريخ و آداب و سنن و زبان مشترك هستند و در يك سرزمين زندگي مي‌كنند، ملّت ناميده مي‌شوند. برخي بر اين باورند كه ميان ملّت و مردم تمايز وجود دارد. مردم نامي عام براي هر گروه اجتماع انساني و يك پديدة طبيعي ـ تاريخي است. مفهوم ملّت و ملّت‌گرايي در بينشهاي مختلف متفاوت است. در نگرش امام راحل، مهمترين عامل در تحقق ملّت‌گرايي، نظام ارزشي برگرفته از جهان‌بيني است. با توجه به اين رويكرد، رهبر فقيد انقلاب بر اين باور است كه در تحقق و ايجاد ملل اسلامي، نظام ارزشي نشأت گرفته از جهان‌بيني توحيدي مي‌تواند عامل مؤثر باشد. در چنين طرز تفكري، ملّي‌گرايي به مفهوم مصطلح امروزي آن مطرود است. به همين دليل، كارايي ملّت در نظر امام با انگيزة الهي محك مي‌خورد و چنين ملّت و مردمي شايستة خدمتگزاري‌اند. به عبارت ديگر، امام راحل خود را خدمتگزار اين مردم مي‌داند و فرضية مديريت بر قلوب را مطرح مي‌سازد. بالطبع لازمة اين نوع مديريت كه بر محور انگيزة الهي استوار است همگرايي مديران (دولتمردان) با مردم به روشهاي گوناگون است. برخي از اين روشها عبارتند از: جلوگيري از ايجاد نارضايتي در سازمانها، عمل به موازين اسلامي، سخت‌گيري نكردن با مردم، شركت دادن آنان در امور. رهبر فقيد انقلاب بعد از ارائة اين روش مديريتي در عمل نيز آن را به محك تجربه گذاشت. 

 

اصولاً در منظر حضرت امام(س) مردم از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند. البته اين شأن و منزلت در پوشش انگيزة الهي قابل قبول است. با توجه به اين تفكر كه حبّ و بغضها با شاخص انگيزه‌هاي الهي سنجيده مي‌شود و دوستي مردم در همين قالب تعريف مي‌گردد، حضرت امام(س) خود را خدمتگزار ملّت دانسته و مسير حركت تودة مردم را بخوبي ارزيابي مي‌نمايد. نگارنده در اين مقاله به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه جايگاه مردم و ملّت‌گرايي در نگاه امام كجاست و فرضيه ايشان براي مردمي بودن چيست؟